In het afgelopen jaar is de dienstverlening in de openbare ruimte opnieuw uitgebreid; met meer diensten en de gemeente Doesburg als nieuwe opdrachtgever. Vertrouwen en meerwaarde, waaronder de economische meerwaarde voor onze gemeenten, liggen ten grondslag aan deze groei. Daarbij is in het afgelopen jaar gefocust op onder meer effectiviteit en kwaliteit in de dienstverlening. Zo beogen we in de relatie met onze gemeenten (potentiële) behoeften continu af te stemmen met het huidige aanbod en te anticiperen op mogelijke economische ontwikkelingen of (burger)behoeften. Door onder meer materieel, kennis, mankracht en logistiek gemeenteoverstijgend in te zetten, zijn we in 2016 in staat geweest om synergie te creëren en een meer effectieve dienstverlening. Het is een proces dat in de nieuwe organisatiestructuur en met schaalvergroting steeds meer vorm krijgt. Hierbij sluit Circulus-Berkel aan bij de (gemeentelijke) ontwikkeling door onder meer partnerschap en schaalvergroting economische en milieutechnische meerwaarde te creëren.
Met de ontwikkeling van een unit BuitenRuimte is in 2016 tevens een begin gemaakt met het concretiseren van de toegevoegde waarden voor onze gemeenten en verbonden partijen. In 2017 ronden we dit proces af met een concreet dienstverleningsconcept en een concrete (strategische) visie op de toekomst (‘stip op de horizon’). Daarbij wordt ook de extra (economische) meerwaarde in kaart gebracht die we kunnen behalen door een nog nauwere samenwerking tussen de taakgebieden grondstoffen en openbare ruimte.
Bij het plannen van groenwerkzaamheden en projecten wordt steeds opnieuw gekeken naar een gepaste inzet van medewerkers. Daar waar het kan en meerwaarde biedt voor de ontwikkeling zetten we, naast vakkrachten, teams van activerings- en participatiemedewerkers in. Gemotiveerde krachten met een afstand tot regulier werk doen – meestal binnen hun eigen gemeente – een periode werkervaring en kennis op, en worden gecoacht op weg naar reguliere arbeid. Daarnaast bieden we mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt zinvol werk en ontwikkeling. Met de inzet van deze lokale teams dragen we in de buitenruimte een steentje bij aan de lokale economie en de persoonlijke economische positie van medewerkers.
De inzet van deze teams verloopt zoveel mogelijk via lokale of regionale begeleidings- en netwerkorganisaties waaronder Delta/Het Plein, Presikhaaf Bedrijven, Felua en Sallcon. Ook daarmee beogen we een bijdrage te leveren aan regionale economische ontwikkeling.
Bij specifieke onderhouds- of uitvoeringswerkzaamheden in de openbare ruimte maken we – daar waar het kan – gebruik van de diensten van lokale aannemers of ondernemers. Dit varieert van de uitvoering van strooiwerkzaamheden tot aan maaien van grote arealen en specifiek boomonderhoud.
Circulus-Berkel heeft, naast kennis binnen de domeinen grondstoffenbeheer en buitenruimte, disciplines in huis op het gebied van buurtparticipatie en activering. De ervaring opgedaan binnen onder meer Cambio in Deventer, wordt meer en meer geïntegreerd in onze overige dienstverlening. Circulus-Berkel werkt daarbij samen met sociale partners en welzijnsorganisaties.
Binnen de unit BuitenRuimte bieden we de gemeente een integrale benadering: onderhoud en beheer van de openbare ruimte in combinatie met buurtparticipatie en arbeidsactivering. Daarmee ondersteunen we onze gemeenten bij de invulling en uitvoering van verantwoordelijkheden als de uitvoering van de Participatiewet. Met de overname in 2016 van het Buurt Onderhouds Bedrijf Lochem (BOB) van Stichting Welzijn Lochem heeft Circulus-Berkel haar lokale sociale functie verder uitgebreid. Het BOB maakt inmiddels deel uit van de unit BuitenRuimte.
Circulus-Berkel streeft ernaar in 2020 jaarlijks ongeveer vijfhonderd mensen aan werk te helpen, waarvan een groot deel binnen BuitenRuimte. Het is van belang de externe ontwikkelingen die van invloed zijn op het behalen van deze ambities nauwlettend te monitoren. Zo is onzeker hoeveel en op welke wijze medewerkers uit de voormalige WSW-bedrijven de komende jaren beschikbaar zijn, en wat de omvang en het profiel is van mensen die vanuit de Participatiewet toegewezen worden voor een traject binnen Circulus-Berkel.
Werkzaamheden in de openbare ruimte bieden bij uitstek mogelijkheden voor sociale activering. Persoonlijke ontwikkelingskansen, maar ook de meerwaarde van zinvol werk in het hier en nu, van een dagritme en van collegiale omgang hebben een belangrijke persoonlijke en sociale impact.
Al sinds 2005 zet Circulus-Berkel zich actief in voor arbeidsparticipatie. Ook binnen de unit BuitenRuimte is de beschikbaarheid van een breed palet aan werkzaamheden van belang voor activeringsmedewerkers met een diversiteit aan achtergronden, capaciteiten en problematiek. Zo wordt werk geboden waarmee medewerkers kansen op reguliere arbeid wezenlijk vergroten. De expertise om dat proces individueel gericht en effectief te coachen is in de afgelopen jaren opgebouwd. Ook de opleiding van dagelijkse (bege)leiding was in het afgelopen jaar, een belangrijk punt van aandacht en zal dat de komende jaren blijven.
In Lochem worden WSW-medewerkers en langdurig werkzoekenden bij ons gedetacheerd door Delta/Het Plein, in Apeldoorn door Felua en in Doesburg door Presikhaaf Bedrijven. In Deventer vinden activerings- en arbeidsparticipatietrajecten plaats via sociaal werkvoorzieningschap Sallcon en via Cambio, de discipline binnen Circulus-Berkel die zich vanuit de gemeentelijke opdracht richt op onder meer lokale activeringsprojecten.
Handmatig als het kan, machinaal als het moet: dat is waar het straatvegerproject in Apeldoorn voor staat. De teams komen in nauwe samenwerking met de gemeente tot stand en bestaan uit medewerkers met een grote afstand tot regulier werk. De teams doen reinigingswerk in de binnenstad dat gezien en gewaardeerd wordt, ontwikkelen een dagritme en vergroten met coaching de kansen op een reguliere baan. Een schone binnenstad, het vegen en ter plekke scheiden van afval zet inwoners bovendien aan dit gedrag te volgen. Het project draaide ook in 2016 succesvol. In Deventer kennen we een vergelijkbare aanpak onder de naam Wijkteams. Deze (handmatige) reinigingsteams worden wijkgericht ingezet en begeleid door Cambio. De zichtbaarheid van de medewerkers en hun reinigingstaak verhoogt binnen de wijk niet alleen het respect voor de werkzaamheden en de eigen woonomgeving, maar geeft individuele medewerkers bovendien weer sociale aansluiting.
Voor mensen met een verslavingsproblematiek bestaan in Deventer en Apeldoorn sinds 2013 zogeheten ‘CleanTeams’. Deze groepen houden bepaalde straten en terreinen (handmatig) schoon. Het werk biedt een stabiele basis van waaruit persoonlijke problemen worden aangepakt. De nadruk ligt verder op het ontwikkelen van ‘communicatieve en non-communicatieve vaardigheden’, belangrijke bagage voor de ontwikkeling van zelfstandigheid, burgerschap en voor sociale integratie. Elk CleanTeam heeft een eigen locatie, een meewerkend coach en vaste begeleiders.
Mensen die veelvuldig in aanraking zijn geweest met justitie worden door Cambio in Deventer in de ‘Buitenploeg’ op weg geholpen. Zij verrichten onderhouds- en reinigingswerkzaamheden in het buitengebied en leveren zo een positieve bijdrage aan de leefomgeving. De medewerkers krijgen intensieve persoonlijke begeleiding bij het oplossen van problemen en een zinvolle dagbesteding, waardoor de kans op terugval in criminaliteit beduidend vermindert. De Buitenploeg kent een eigen locatie, eigen begeleiders en werkzaamheden.
Door het verhogen van positieve betrokkenheid, worden bewoners zich meer bewust van en medeverantwoordelijk voor de leefomgeving. Ook in de openbare ruimte stimuleren we bewoners bij te dragen aan een schone, veilige en prettige woonomgeving. Zo is de buurt geen omgeving op afstand, maar een gedeelde leefomgeving. Het melden van bijvoorbeeld onveilige of onhygiënische situaties of defecten zien we als een eenvoudige maar belangrijke vorm van betrokkenheid.
Met 'bewonersparticipatie' geven we handen en voeten aan betrokkenheid in georganiseerde vorm. Dat doen we door het faciliteren, ondersteunen en organiseren van initiatieven op het gebied van bijvoorbeeld (buurt)reiniging, blad-, vuurwerk- of zwerfvuilacties of het onderhouden van groen. In Deventer wordt dit al jaren succesvol geïnitieerd en begeleid door de Cambio-methodiek ‘Deventer Schoon Familie’ (DSF) waaraan circa vierduizend inwoners zich vrijwillig hebben gecommitteerd.
De kennis en ervaring vanuit Cambio en de DSF is in het afgelopen jaar projectmatig ingezet in andere gemeenten zoals Apeldoorn en Doesburg. De komende jaren verwachten we een meer structurele en gemeenteoverstijgende inzet en een uitbreiding van participatie-initiatieven. Bewoners zijn daarbij niet alleen mede-uitvoerder, maar steeds vaker partners. Een goede dialoog met omwonenden en gemeente staat daarbij centraal.
Binnen de gemeente Lochem hebben we in 2016 met bewonersgroepen tientallen gebruikersovereenkomsten afgesloten voor de adoptie van openbaar groen. De contacten met de bewoners verlopen via partner SWL.
De noodzakelijke reductie van CO2-uitstoot vraagt ook in de openbare ruimte om een efficiënte inzet van materieel en wagenpark. De optimalisering van routes en daarmee een vermindering van het aantal kilometers blijft een continu proces. Onze medewerkers verrichten hun werkzaamheden verspreid over een groot areaal. In het afgelopen jaar is daarom kritisch gekeken naar de locaties en tijden waarop gepauzeerd wordt. Daarmee kunnen ook in de komende tijd dagelijkse onnodige kilometers worden voorkomen. Daarnaast verduurzamen wij stapsgewijs ons wagenpark.
Met onze gemeenten worden afspraken op maat gemaakt over het duurzaam verwerken of gebruiken van vrijkomend groen in de buitenruimte. Zo zet de gemeente Lochem samen met Circulus-Berkel hout, vrijgekomen door onderhoud of kap van bomen, om in houtchips. Deze chips kunnen efficiënt worden omgezet in energie. Daarnaast worden de mogelijkheden onderzocht voor een lokale vergisting van bermmaaisel, waarmee energie teruggewonnen wordt.
Om onnodige milieubelasting tegen te gaan en vooruitlopend op de aangescherpte regelgeving (het verbod op gebruik van glyfosaat), is binnen onze gemeenten langere tijd ervaring opgedaan met duurzame vormen van onkruidbestrijding. Sinds 2016 gaan we op al onze locaties onkruid duurzaam tegen, zowel handmatig als machinaal. Bij duurzame methoden steekt onkruid sneller de kop op dan bij chemische verdelging. Daarom spreken we ook wel van 'onkruidbeheersing'. Op dit moment worden hiervoor hete lucht, heet water en borstels ingezet.
Het ecologisch bestrijden van onkruid stelt ons de komende jaren voor een uitdaging. Met de overige gemeenten in Nederland zoeken we naar een optimale afstemming en methodiek. De meest effectieve aanpak hangt af van lokale omstandigheden, maar ook van weersomstandigheden. In het afgelopen jaar bleek onze aanpak met hete lucht tot de minste CO2-uitstoot te leiden. Deze methode bleek echter het minst effectief is bij een natte ondergrond. Extra veegwerkzaamheden en daarmee het verwijderen van de voedingsbodem voor onkruid verhogen mogelijk de effectiviteit. In samenspraak met onze opdrachtgevers houden we de traditionele veegtaak (reiniging) en onkruidbeheersing daarom graag nauw aan elkaar gekoppeld.